Among ethical norms teleological and formal ones are distinguished. The former admit that a behaviour which tends to a realisation of a moral Good is ethical, and the latter determine an ethical behaviour as consonant to a norm. Teleological norms determine a behaviour showing its purpose, and the formal norms emphasize the relation to other people as their characteristics. The former determine a duty through the Good, the latter instead adopt the concept of duty as primordial. Therefore, the former may (...) be called axiological norms and the latter deontic ones. The deontic norms are either egalitarian, when they contain a postulate of equal rights: what I should have, under certain conditions, the same should have everybody when he fulfils these conditions, or elitarian, when they deny the postulate of egalitarism and grant larger rights to some chosen individuals or to some groups to a detriment of others. A possible third situation, when the rights of other people are considered to be above our owns can be connected with any of the two mentioned. A full system of norms should determine both a complex of Goods being aims of an ethical action and behaviour towards other individuals. It must contain, therefore, both axiological and deontic norms. In various ethics, in which only norms of one kind are specified, norms of the second kind are included in the former. (shrink)

Książka ta ukazała się jedyny raz w 1965 roku w Państwowym Wydawnictwie Naukowym. Z tamtego opracowania za uprzejmą zgodą PWN korzystamy, za co Wydawnictwu dziękujemy. Inicjatywa wznowienia Filozofii na rozdrożu w Wydawnictwie Naukowym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wiąże się nie tylko z obowiązkiem troski o dziedzictwo intelektualne założyciela toruńskiej filozofii, ale także z przekonaniem o ciągłej aktualności jego myśli tworczej oraz zdolności porządkowania i inspirowania myślenia filozoficznego młodszych badaczy. To, co ceni się od dziesięcioleci w pracach Tadeusza Czeżowskiego, to przecież niezwykła (...) zwięzłość i logika wykładu fundamentalnych problemow filozoficznych. Jego filozofia koresponduje - jak się przekonujemy - z głownymi nurtami i pomysłami filozofii XX wieku, wyrastając jednak ze źrodeł charakterystycznych dla Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, ktorej był wybitnym przedstawicielem. Wznawiamy więc książkę podsumowującą przemyślenia filozoficzne jej Autora, ktora w znacznej mierze i przede wszystkim jest - jak sugeruje jej tytuł - pracą o charakterze metafilozoficznym. Taki charakter ma zwłaszcza filozofia i metodologia nauki, a także koncepcja etyki naukowej. Czeżowski traktował przedmiot filozofii szeroko i w tym sensie widział w niej zespoł nauk filozoficznych, zaliczając do nich metafizykę, epistemologię, psychologię, etykę, estetykę, logikę i historię filozofii. Jakkolwiek dziedzinami tymi zajmował się z nierownym zaangażowaniem, łączył podejście merytoryczne, w aspekcie historycznym i empirycznym, z podejściem formalnym, kładąc nacisk na logiczny charakter struktur i procedur naukowego badania przedmiotu. Jan Woleński określił kiedyś Czeżowskiego koncepcję nauki jako „skrajnie logiczną", i idą śadem tej oceny, moża powiedzieć ż jest on typowym przedstawicielem polskiej filozofii logicznej. Z drugiej strony, nawiąująe do Franza Brentana, szerokie traktowanie dośiadczenia, rozciąająe je na sferęetyki i estetyki, wyrożia polskiego filozofa na tle skrajnie antymetafizycznych i antyaksjologicznych zwolennikow empiryzmu logicznego z kręu Koł Wiedeńkiego. MetodologicznąotwartośćCzeżwskiego na problemy egzystencjalno-moralne ceniono szczegolnie w nurcie etycznym i metodologicznym Lubelskiej Szkoł Filozoficznej. Wiele wybitnych umysłw wyrażł swąwdzięznośćintelektualnądla tekstow filozoficznych Tadeusza Czeżwskiego i moża miećuzasadnionąnadzieję ż nie sąoni ostatnimi. Do tych należątakż inicjatorzy wznowienia tej książi w 120. rocznicęurodzin jej Autora. Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski. (shrink)

The article exposes the main theses of the ethical theory of Henryk Elzenberg, an eminent Polish philosopher and ethicist. The author outlines Elzenberg’s conception of ethics, the two types of values he differentiated, namely the „perfective” and the utilitarian, and the two ethical systems, the perfectionistic and the hedonistic, which characterises these two values. Finally, the author discusses the differentiation between goodness and beauty as the two perfective values as proposed by Elzenberg.

Moral norms usually have the form of statements of obligation containing the words, ‚should’, ‚ought to’, ‚It is required … ‚, etc.; the form proper to a legal norm is the declarative sentence. In both these forms norms with good sense be preceded by the sing of assertion, ‚It is true that … ‚ and construed as a logically true statement affirming the existence of a duty or state of affairs ordained by a legislative institution. Hence, the contrary opinion denying (...) norms to be statements in the logical sense and attributing to them the function of command or recommendation, is incorrect: for, for a norm to be realized an additional act of decision motivated by a norm of either kind, is required. That decision is expressed by an imperative sentence, addressed to the person due to realize the norm. Occasionally imperative sentences replace a norm – as, eg., in the Decalogue; in such cases, they should be regarded as elliptic expressions with an implicit motivating norm understood. (shrink)

The paper depicts the evolution of the conception of the method of analytical description of Czeżowski, one of the most important figures of the Lvov-Warsaw School of Philosophy. It portrays Czeżowski as an author, whose voice on relation between theory and experience, as well as language and empirical reality, can be still considered important and significant. Generally speaking, Czeżowski distinguishes between two kinds of methods: the inductive ones and the no inductive, i.e. the method of analytic description. The results of (...) the former are the base of every further scientific activity, from the empirical sciences to philosophy. The method serves, first of all, to define abstract concepts and to precise scientific terms, what allow next to set and to express relations between them. Its application is an indispensable and essential part of process of building every abstract scientific theory. Despite some similarities between Czeżowski’s method and other methods of conceptual analysis, the former is not subjected to the paradox of analysis, according to the author of the paper. (shrink)

INTRODUCTION The present volume offers a selection of papers written by Tadeusz Czezowski. one of the most prominent representatives of the Lvov-Warsaw ...

Every professional group in society gradually evolves its own set of rules of conduct, running along two lines, the technical and the moral, which together add up to constitute the particular ethics or deontology of that profession. This professional ethics is directly connected with the honour and dignity of the profession, and the person who breaks the rules imposed by the professional code disgraces the honour of his profession; to safeguard that honour, there are special corporational and disciplinary bodies known (...) as the Courts of Honour. (shrink)

Artykuł w całości nawiązuje do dotąd niepublikowanej korespondencji Tadeusza Czeżowskiego z emigracyjnym filozofem Zbigniewem Jordanem zachowanej w rękopisach w zasobach archiwalnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ich korespondencja trwała blisko 40 lat i jest dowodem, że nawet przymusowa powojenna emigracja nie zrywała więzów łączących filozofów związanych ze szkołą lwowsko-warszawską. Choć Czeżowski i Jordan należeli do dwóch różnych pokoleń tej szkoły, to wspólne zainteresowania naukowe i podobne zapatrywania polityczne spowodowały, że ich więź, choć tylko korespondencyjna, była w pewnym sensie wyjątkowa, bo (...) nawet ingerencje komunistycznej cenzury nie były w stanie wpłynąć na jej kształt. Dzięki niej Jordan wykazywał się doskonałą orientacją w dorobku samego Czeżowskiego jak i pozostałych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. To właśnie głównie dzięki tej korespondencji mógł pełnić rolę „ambasadora” polskiej filozofii w świecie i zarazem pierwszego historyka szkoły lwowsko-warszawskiej. Przypomnieniu roli obu filozofów w dziejach polskiej filozofii sprzyja zwłaszcza przypadająca w tym roku 40-ta rocznica śmierci Czeżowskiego oraz 110 rocznica urodzin Jordana. (shrink)

I defend an alternative to the two traditional accounts of the relationship between metacognition and social cognition: metacognition as primary versus social cognition as primary. These accounts have complementary explanatory vices and virtues. They also share a natural assumption: that interpretation in terms of mental states is “spectatorial”, aiming exclusively for an objective description of the mental facts about self and others. I argue that if one rejects this assumption in favor of the view that interpretation in terms of mental (...) states also plays important regulative roles with respect to minds and behavior, a new and superior conception of the relationship between metacognition and social cognition comes into view. On this conception, person-level metacognitive concepts are socio-cognitive tools that shape us into better cognitive agents and more predictable cognitive objects, thereby enhancing our abilities at social coordination. Mastery of these metacognitive concepts relies on subpersonal, non-conceptual, procedural metacognition. This reconceptualization of the relationship between metacognition and social cognition combines the complementary explanatory virtues of the two traditional conceptions, while avoiding their complementary explanatory vices. (shrink)

There are three working theses formulated and proved in the paper. First, business ethics as a science not wishful thinking, encounters the following, impossible to overcome, difficulties: Lack of a precise definition of business ethics, Ethical relativism, Strong competition on national, international, and global market, Shareholders’ interests vs. social responsibility of a company, Objective (based on scientific laws) limitations of business ethics, Ethical codes vs. the rules of a company, labour and employment legislation. Second, the author claims that a company (...) cannot be treated as an ethical education institution. This kind of education should begin in a family, kindergartens, and schools. The issues of business ethics should be included into ethical education in above mentioned places. (e.g. negotiation, to keep one’s promise, to keep on schedule etc.) Third, the issue of business ethics (ethical codes) should not be restricted to a company only. It should be put into the context of sector, national, multinational, and global market. (shrink)

I argue for two claims. First I argue against the consensus view that accurate behavioral prediction based on accurate representation of cognitive states, i.e. mind reading , is the sustaining function of propositional attitude ascription. This practice cannot have been selected in evolution and cannot persist, in virtue of its predictive utility, because there are principled reasons why it is inadequate as a tool for behavioral prediction. Second I give reasons that favor an alternative account of the sustaining function of (...) propositional attitude ascription. I argue that it serves a mind-shaping function. Roughly, propositional attitude ascription enables human beings to set up regulative ideals that function to mold behavior so as to make it easier to coordinate with. (shrink)

Maximilian de Gaynesford has argued against the standard view that the reference of the first-person pronoun ‘I’ is determined by a rule linking the referent to some feature of the context of use. In this paper, we argue that de Gaynesford's arguments are inconclusive. Our main aim, however, is to formulate a novel version of the reference rule for ‘I’. We argue that this version can deal with several problematic cases. Our strategy involves analysing the so-called agent of the context (...) as the person responsible for a particular speech act. From this analysis, we exclude a particular class of uses of ‘I’, uses that we believe are best understood as demonstrative. (shrink)

Autor przedstawia poglądy Hazimierza Dąbrowskiego na temat charakteru narodowego jako kategorii określającej strukturę i cechy tożsamości jednostkowej i zbiorowej. Polski psychiatra i psychoterapeuta egzystencjalny H. Dąbrowski wyodrębnił pozytywne i negatywne cechy „charakteru narodowego” Polaków w oparciu o typologie charak- terów E. Kretschmera i własna koncepcje typów nadpobudliwości psychicznej. Autor tek- stu za pomocą pojęcia „człowieczeństwo” weryfikuje przedstawiane tezy psychologiczne, dochodząc do wniosku, ze pojęcie „charakter narodowy” można zaliczysz do zespołu mechanizmów obronnych ego w takim sensie, jak rozumie je współczesna psychoanaliza.